FCC SİRKÜLER
Tarih/Sayı : 20141123.026
Konu : GİDER PUSULASI DÜZENLENMESİ HAKKINDA İDARE VE YARGININ GÖRÜŞÜ
Özet : Vergiden muaf esnaf statüsünde olmayan (vergi mükellefi olmayan/nihai tüketici olan) kişilerden satın alınan İkinci el araç ve gayrimenkullere gider pusulası düzenlenmesi yönünde ne VUK’ nun 234.maddesinde ne de bugüne kadar yayınlanmış olan genel tebliğlerde yer verilmemiştir.
Öte yandan Vergi İdaresi bu konuda vermiş olduğu özelgelerin neredeyse tamamında gider pusulası düzenlenmesi gerektiği yönünde görüş beyan etmektedir. Danıştay ise konuya ilişkin idarenin görüşüne katılmamaktadır.
Hal böyle iken, son dönemlerde idare gayrimenkul ve ikinci el araç alımlarına ilişkin gider pusulası düzenlenmediği (noter satış senedi ve tapu satış senedinin Vergi Usul Kanununda sayılan belgelerden olmaması) gerekçesi ile VUK’ nun 353.maddesine istinaden 190 TL den az olmamak, 97 bin TL den fazla olmamak üzere bedelin %10 u kadar özel usulsüzlük cezası kesmektedir (2014 yılı).
Örnek vermek gerekirse 1 milyon TL sine alınan bir arsa için %10 u olan 100 bin TL (üst sınırı geçtiği için 97 bin TL) özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. (tarhiyat sonrası uzlaşmalara özel usulsüzlük cezaları dâhil olmadığı için de uzlaşma yolu da tıkanmakta sadece VUK 376 ya göre 1/3 indirim talep etme veya dava yolu seçilmek zorunda kalınmaktadır)
Kesilen özel usulsüzlük cezalarının dava yolu ile kazanılması yüksek olasılık olmasına rağmen, İdare görüşünü değiştirene kadar, İşletmelerin Gider Pusulası yoksa acilen bastırması ve gayrimenkul ile ikinci el araç alımlarında gider pusulasını düzenlemelerinde fayda olacaktır.
Düzenlenen gider pusulasında Stopaj, KDV veya vergi tahakkukunu gerektiren her hangi bir unsur olmayacak olup, idarenin istediği usul yerine getirilmiş olacaktır.
Konuya ilişkin mevzuat;
VUK- 234. Madde: Gider Pusulası
Birinci ve (4369 sayılı Kanunun 81/A-7 nci maddesiyle değiştirilen ibare) ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle(*) defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:
3. Vergiden muaf esnafa;
Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası (4369 sayılı Kanunun 81/A-7 nci maddesiyle değiştirilen ibare) vergiden muaf esnaf(****) tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.
Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.
(2365 sayılı Kanunun 37'nci maddesiyle eklenen fıkra) Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.
VUK- 353. Madde: Özel Usulsüzlükler ve Cezaları a) Fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması
1. Verilmesi ve alınması icabeden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların herbirine, her bir belge için (432 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2014'den itibaren 190 -TL) aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının % 10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.(*)
Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı (432 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2014'den itibaren 97.000 -TL) geçemez.(**)
VUK- 376. Madde: Vergi Ziyaı, Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarında İndirme
(4369 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle değişen madde) İkmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkını ve aşağıda gösterilen indirimlerden arta kalan vergi ziyaı, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarını mükellef veya vergi sorumlusu ihbarnamelerin tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse:
1. Vergi ziyaı cezasında birinci defada yarısı, müteakiben kesilenlerde üçte biri,
2. Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının üçte biri,
İndirilir.
Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıdaki yazılı süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz.
Yukarıdaki hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır.(*)
Konuya İlişkin İdare ve Yargının Görüşü ;
- Gelirler Genel Müdürlüğü 16.11.1999 tarih ve B.07.0.GEL.0.44/4422-33/49938 sayılı Özelgesi’nde, “…Bu nedenle şirketiniz tarafından nihai tüketiciden alınan otomobil için gider pusulası düzenlenmesi ancak vergi tevkifatı yapılmaması gerekmektedir” şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Gelir İdaresi Başkanlığı 25.08.2008 tarih ve GİB.0.02.29/2992-3145-84139 sayılı Özelgesi’nde, “….Bu açıklamalara göre noter satış senedinin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden noter satış senedi ile satın aldığı taşıtlar için gider pusulası düzenlemeleri gerekmektedir” şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Mersin Vergi Dairesi Başkanlığı15.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.33.15.01-2010-701-59-33 sayılı Özelgesi’nde, “…Bu açıklamalara göre noter satış senedinin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle vergi mükellefiyeti olmayan kişilerden noter satış senedi ile satın alacağınız taşıtlar için gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte olup; esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti olmayan şahıslardan gider pusulası düzenleyerek alacağınız otomobiller için yaptığınız ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.” şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Burdur Defterdarlığı 29.03.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.15.10.00-001-4 sayılı Özelgesi’nde, “….Buna göre şirketinizin vergi mükellefi olmayan kişilerden satmak üzere satın aldığı gayrimenkuller için yukarıda belirtildiği şekilde gider pusulası düzenlemesi ve gider pusulasının bu gayrimenkulleri satan kişiye imzalatılarak bir nüshasının satan kişiye verilmesi gerekmektedir.”şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 13.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.01-KDV-2010-14028-45-532 sayılı Özelgesi’nde, “…Vergi mükellefiyeti bulunmayan kişilerden gayrimenkul satın alınması durumunda ise Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesine göre gider pusulası düzenlemesi gerekmektedir.” şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 22.03.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32234-8013-158 sayılı Özelgesi’nde, “…Buna göre işletmeye alınan iktisadi kıymetlerin işletme aktifine kaydedilmesi veya aktifinden çıkarılmasına ilişkin kayıtlarının Vergi Usul Kanunu’nda düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi gerektiğinden vergi mükellefi olmayan şahıslardan satmak amacıyla alınan gayrimenkuller ile ikinci el araçlar için firmanızın vergi mükellefi olmayan şahıslara gider pusulası düzenlemesi gerekmektedir.” şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 15.02.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32229-7763-77 sayılı Özelgesi’nde, “…Buna göre gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin işletmelerinde kayıtlı olan ve noter satış senedi ile aldığınız araçların kayıtlarınıza intikal ettirilebilmesi için mutlaka araç satışı yapan mükellefler tarafından tarafınıza fatura düzenlenmesi; nihai tüketicilerden alınan araçlar için ise tarafınızca nihai tüketiciler adına gider pusulası tanzim edilmesi ve bu kişilere imzalatılması gerekmektedir.” şeklinde görüş beyan etmiştir.
- Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 08.06.2011 ve B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-GVK-94-70-373 sayılı Özelgesi’nde, “…Buna göre araç satış sözleşmesinin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle vergi mükellefiyeti olmayan kişiden araç satış sözleşmesi ile satın aldığınız taşıt için gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte olup; Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayan şahıslardan yapılan alımlar için tevkifat yapılacağına dair hüküm bulunmadığından gelir vergisi tevkifatı yapmanıza gerek bulunmamaktadır.” şeklinde görüş beyan etmiştir.
Vergi İdaresinin bu görüşüne karşılık Danıştay tam tersi yönde içtihatta bulunmaktadır. Danıştay 3. Daire’nin konuya ilişkin Kararı’nın özeti aşağıdaki gibidir.
“……Noter satış senedi ile satın aldığı otomobiller için gider pusulası düzenlemediği gerekçesiyle adına özel usulsüzlük cezası kesilen davacı şirkete bu otomobilleri satanlar ticaret ve serbest meslek erbabı veya vergiden muaf esnaf olmadığı gibi satışa konu otomobiller kişisel eşya kapsamında olmakla birlikte altın ve mücevher niteliği taşımamaktadır. Bu nedenle davacı kurumun satın aldığı binek otomobiller için gider pusulası düzenlenmediğinden bahisle kesilen özel usulsüzlük cezasında kanuna uygunluk görülmemiştir. Bu sebepten ötürü de kişisel eşya niteliğindeki otomobil satın alan davacının gider pusulası düzenlemesi gerektiği ve noter satış senedine dayanılarak işletmeye mal ve demirbaş giriş kaydı yapılamayacağı gerekçesiyle İdarece yapılan temyiz başvurusu oybirliğiyle reddedilmiştir.”[1]
Danıştay bu kararıyla yasa ve genel tebliğ bazında açıkça düzenleme yapılmayan konularda idarenin genişletici yorum yapmak suretiyle işlem tesis edemeyeceğine vurgu yapmıştır.
)
