İstihdam Paketi adı ile anılan 5763 sayılı kanunda işçi çalıştıranlara destek mahiyetinde üç yeni uygulama mevcuttu. Bunlardan ek istihdamı teşvik ve özürlü istihdamını teşvik 1 Temmuz'dan itibaren yürürlüğe girdi. SSK primini zamanında ödeyen işverenlere yönelik 5 puanlık prim indirimi ise 1 Ekimde yürürlüğe girecek.
Kanunda ana hatları belli olan ve 1 Temmuz'da yürürlüğe giren iki adet uygulamanın tam olarak nasıl olacağı konusundaki eksikleri geçtiğimiz günlerde yayınlanan iki adet SGK Genelgesi giderdi.
Bunlardan ilki olan ek istihdama yönelik prim desteği ile ilgili uygulamayı okuyunca aklıma şu hikâye geldi; “Bir gün oğlu babasına demiş ki; Baba seni satacağım, Babası; Aman oğlum demiş o nasıl söz. Oğlu; Merak etme baba demiş sana öyle bir fiyat isteyeceğim ki, kimse seni almayacak.”
Öyle bir uygulama ki detaylarını okuyunca sizde bana hak vereceksiniz diye düşünüyorum.
Ek İstihdama İlişkin Prim Desteğinden Yararlanmak İçin Yapılması Gerekenler;
1- Temmuz 2007 ile Haziran 2008 dönemleri arasında çalıştırılan işçi sayısının tespiti;
Bu 12 aylık dönemde her ay çalıştırılan işçi sayıları tespit edilecek. Bu tespit yapılırken Sosyal güvenlik Destek Primi ile çalışanlar hesaba katılacak, aday çırak, çırak ve öğrenciler hesaba katılmayacaktır. Ay içersinde sıfır günü olan işçiler de hesaba katılacak. Ayda 1 gün dahi işyerinde çalışmış işçi sayıya dâhil edilecek, ancak aynı işçi ay içersinde çıkış ve tekrar işe giriş yaptı ise o işçi tek sayılacaktır. Başka bir deyişle sürekli 1 işçi çalıştıran bir işveren ayda 3 tane işçi değiştirmiş ise o ay 3 işçi çalıştırmış gibi hesaplama yapılacaktır. Birden fazla işyeri numarası olan ve taşeronu olan işverenler için işçi sayısı tüm işyerleri ve taşeronların toplamı olarak dikkate alınacaktır.
Bu şekilde tespit edilen işçi sayısı toplamı çalışılan ay sayısına bölünerek son bir yıl içersinde ortalama çalışan işçi sayısı tespit edilecek, Bu bölme işleminde küsurlar en yakın tama yuvarlanacaktır.
İşyeri ilk defa Temmuz 2008 ve sonrası bir dönemde faaliyete girdi ise önceki dönemlerin ortalaması sıfır olarak esas alınacaktır.
2- 1 Temmuz 2008 den itibaren 1 yıl süre ile işe alınacak ek işçiler;
Son 1 yıl içersinde çalışan işçi sayısı tespit edildikten sonra 1 Temmuz 2008 ile 30 Haziran 2009 tarihleri arasında, bu sayıya ilave olarak işe alınan işçiler tespit edilecek. Bu destekten yararlanabilmek için ilgili işçilerin 2008 in ilk 6 ayında hiçbir işyerinde çalışmamış olmaları gerekiyor (Bunun kontrolü
www.sgk.gov.tr adresinden yapılacak).
Ayrıca bu ilave olarak işe alınan işçilerin erkek ise 18–29 yaş arasında, kadın ise 18 yaşından büyük olması ve SGDP’li olmaması gerekiyor. 18 yaşını doldurmadan işe başlayan işçiler için destekten yararlanılmaya başlanacak tarih 18 yaşına bastıkları gün olacaktır. 29 yaşından önce işe başlayan ve bu destekten yararlanmaya başlayanlar ise yaşlarını doldurduklarında uygulama yarıda kesilmeyecek bu kişi çalışmaya devam ettiği sürece destekten yararlanılacaktır.
3- Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapılması;
İşyerleri bu destekten yararlanabilecek konuma geldiği anda, Sosyal Güvenlik İl/Devredilen SSK Sigorta Müdürlüğüne gerekli şartları taşıdıklarını belirten bir dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir. SGK İl Müdürlüğü de işyerinin E-bildirge sisteminde kodlama yaparak, işverenin ilgili kişilerle ilgili aylık prim ve hizmet belgesini 4447 sayılı kanuna göre gönderebilmesi olanağını sağlayacaktır.
Sigortasız işçi çalıştırdığı tespit edilen işverenlerin bu kodlaması iptal edilecek ve 1 yıl boyunca bu destekten yararlanması engellenmiş olacaktır.
4- Yararlanılacak rakamın hesaplanması;
Şartların tamamının oluşmuş olması halinde ilave alınan ve şartlara uyan her işçi için ayrı ayrı prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan işveren SSK priminin (tehlike derecesi 1 ise 2008 yılı için 124,55 YTL) ilk yıl %100'ü, ikinci yıl %80'i, üçüncü yıl %60'ı, dördüncü yıl %40'ı, beşinci yıl %20'si işsizlik sigortası fonundan karşılanacaktır. Bu yıllık dönemler işçilerin işe alındıkları tarih itibari ile başlayacak, her işçinin %100 den %80'e geçişleri farklı tarihlerde olacaktır. Örnek 23.07.2008 tarihinde işe başlayan bir işçi 23.07.2009 tarihinde %80'lik dilime dönecektir. Temmuz 2009 da 4447 sayılı kanun kodu seçilerek gönderilen Aylık prim ve hizmet belgesinde 23 gün %100, 7 gün ise %80'den bildirilecektir.
İlgili işçilerin destekten yararlanabilmesi için fiilen çalışıyor olmaları gerekmektedir. Yıllık izinde oldukları, raporlu oldukları, vb. süreler için destekten yararlanılması mümkün değildir. Bu sürelere ilişkin ücret ödense dahi bu sürelere isabet eden günler normal aylık prim ve hizmet belgesi ile kuruma bildirilecektir. Bir işçi bir ay içersinde hem normal aylık prim ve hizmet belgesinde hem de destekten yararlanacaklarla ilgili aylık prim ve hizmet belgesinde görünüyor ise toplam gün sayısının 30 günü geçmemesi ve her iki bildirgeye de ayrı ayrı eksik gün bildirimi verilmesi gerekecektir.
Özürlü İstihdamına İlişkin Prim Desteğinden Yararlanmak İçin Yapılması Gerekenler;
1- Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapılması;
Özürlü işçilerle ilgili istihdam desteğinden yararlanmak isteyen işverenler, Bu kapsamda çalıştırdıkları işçilerle ilgili 2008/77 sayılı SGK Genelgesi ekindeki formu kontenjan ve kontenjan fazlası olarak çalıştırdıkları işçileri de belirtecek şekilde doldurarak Türkiye iş kurumuna onaylatacaklar ve SGK İl/Merkez müdürlüklerine vereceklerdir. Bu işverenler özürlü işçilerle ilgili durumlarında değişiklik olduğunda ve en geç her yıl Ocak ayında bu işlemi tekrarlayacaklardır.
İlgili formları alan SGK İl/Merkez müdürlükleri işverenler için kontenjan kapsamında (zorunluluk dâhilinde) çalıştırdıkları işçiler için 14857 kodu, kontenjan fazlası (zorunluluk haricinde) çalıştırdıkları işçiler içinde 54857 kodunu sistemden açacaklardır.
İlgili kişiler için Aylık prim ve hizmet belgesi ayrıca düzenlenecek olup bu bildirgeler e-bildirge sisteminden gönderim yapılırken ilgili kod ile gönderilmesi gerekecektir.
2- Yararlanılacak rakamın hesaplanması;
Kontenjan dâhilinde çalıştırılan her özürlü işçi için ayrı ayrı prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan işveren SSK priminin %100'ü (tehlike derecesi 1 ise 2008 yılı için 124,55 YTL) hazinece karşılanacaktır. Kontenjan fazlası olarak çalıştırılan her özürlü işçi için ise ayrı ayrı prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan işveren SSK priminin %50'si (tehlike derecesi 1 ise 2008 yılı için 62,27 YTL) hazinece karşılanacaktır.
Ortak hükümler;
Bu desteklerden yalnızca özel sektör işyerlerinde yararlanılabilecek olup, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yararlanılması mümkün değildir.
Hazinece ve İşsizlik sigortasından karşılanmayan primlerin işveren tarafından zamanında kuruma ödenmesi gerekir. Zamanında ödenmeyen primler ile ilgili gecikme zammı hesaplanırken destek kapsamındaki kısım için de gecikme zammı hesaplanacak ve işverence ödenecektir.
Desteklerden yararlanmak için kuruma verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin kuruma zamanında verilmesi gerekmektedir. Kuruma zamanından sonra verilen veya kurumca resen düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerindeki tutarlarla ile ilgili destekten yararlanma imkânı yoktur.
İşverenler 3 adet teşvik içinden, diledikleri gibi seçecekleri destek unsurlarından yalnızca birisinden yararlanabilecek olup aynı anda birden fazla destekten yararlanmaları mümkün değildir.
Hazinece ve İşsizlik sigortasından karşılanan sigorta primleri, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.
SMMM Bülent FIÇICI
Kaynak:
5763 Sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
2008–73 Nolu SGK Genelgesi
2008–77 Nolu SGK Genelgesi
