Son verilere göre işsizlik oranının 2008 yılı ortalaması %11'in üzerine çıktı. Hükümette olayın farkında ki rahatsızlık verici boyutlara ulaşmaya başlayan işsizliği önlemeye yönelik bir kanun hazırladı. Kamuoyunda istihdam paketi adı ile bilinen bu kanun geçtiğimiz günlerde 5763 sayılı kanun olarak yayınlandı. Şimdi bu kanunun İşsizliğe ne kadar çare olacağı, işsizlik oranını aşağı çekip çekemeyeceği tartışılıyor.
Öncelikle bu kanunda istihdama yönelik neler var, bunlara bir bakalım. İşçi çalıştıranlara destek mahiyetinde 3 adet yeni uygulama mevcut. Bunlardan ilk ikisi 1 Temmuzdan itibaren yürürlüğe girdi. Sonuncusu ise 1 Ekimde yürürlüğe girecek.
1- Özürlü İşçi Çalıştırana Destek;
Özel sektör de 50 kişiyi geçen işyerlerinin %3 oranında özürlü işçi çalıştırma zorunluluğu var. Bu işyerlerinin çalıştırma zorunluluğu kapsamında çalıştırdıkları her özürlü işçinin, sigorta primine tabi kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamını hazine karşılayacak. Bu rakam işyerinin tehlike derecesine göre, işçi başına aylık olarak 124 ile 137 YTL arasında değişecek.
Kontenjan fazlası çalıştırılan veya 50 kişiyi geçmeyen işyerlerinin kendiliğinden çalıştırdığı Özürlü işçiler için de yine aynı hesaplamanın %50' si oranındaki tutarı hazine karşılayacak.
1 Temmuzda başlayan bu uygulamadan yararlanmak için, aylık prim ve hizmet belgelerinin zamanında kuruma verilmesi yeterli. Ancak uygulamadaki eksiklerin giderilmesi için ÇSGB ve Hazinenin ortak bir yönetmelik çıkarmasını bekliyoruz.
Bu uygulamanın ek özürlü istihdamına katkısı olmasa bile, en azından zorunlu olarak özürlü çalıştıranları mutlu edeceği kesin.
2- Temmuz 2008 ile Haziran 2009 Arası Yeni İstihdama Destek;
İşletmeler 1 yıl içersinde yeni istihdam edecekleri 18–29 yaş arası erkek ve 18 yaşından büyük kadın işçiler içinde benzer bir destekten yararlanabilecekler. Bu destekten yararlanmak için alınacak bu yeni işçinin 6 aydır işsiz olması ve işletmenin son bir yıl içersindeki çalıştırdığı ortalama işçi sayısına ilave olarak alınması gerekiyor.
Bu destek, sayılan şartların oluşması halinde söz konusu olacak ve sadece 01 Temmuz 2008 ile 30 Haziran 2009 tarihleri arasında işe alınan işçiler için uygulanacak. Ve bu alınan işçilerin sigorta primine tabi kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin ilk yıl tamamı. Yani işyerinin tehlike derecesine göre, işçi başına aylık olarak 124 ile 137 YTL arasında, 2. yıl bu rakamın %80'i, 3.yıl %60'ı, 4.yıl %40'ı ve 5.yıl %20'si İşsizlik sigortası fonundan karşılanacak.
1 Temmuz'da başlayan bu uygulamadan yararlanmak için, aylık prim ve hizmet belgelerinin zamanında kuruma verilmesi yeterli. Ancak uygulamadaki eksiklerin giderilmesi için ÇSGB’ nın bu madde ile ilgili bir yönetmelik çıkarması gerekiyor.
Bu madde Kamu idareleri, emekliler ve yurt dışında çalışanlar hakkında uygulanmayacak, sigortasız işçi çalıştırdığı tespit edilenler hakkında ise 1 yıl süresince uygulanmayacak. İşyerinin topluca devri, işverenler arasında istihdam kaydırması gibi sadece teşvikten yararlanmaya yönelik yapılan ek istihdam yaratmayan durumlarda da uygulanmayacak.
Bu kanunun en çok yankı bulan maddesi olmasına rağmen bu uygulamadan çok fazla işverenin yararlanabileceğini sanmıyorum. 1 yıl içersindeki işçi sayısına ilave işçi alan işveren pozisyonunda olmak için ya işyerini yeni açmış olmak ya da günün ekonomik koşullarından etkilenmemek gerekir. Hadi bu oldu, alınacak işçi hem 6 aydır işsiz olacak, hem de erkek ise 18–29 yaş arasında olacak. Bu biraz fantezi olmuş. Ayrıca da emeklilik yaşı 65 e çıkarılırken 29 yaşından küçük adam bulup alırsan seni destekleyeceğim demek ne kadar doğru tartışılır.
3- Tüm İşverenlere %5 Prim Desteği;
Malullük yaşlılık ölüm sigorta primlerinin işveren hisselerinde 5 puanlık bir indirime gidiliyor. Ancak bu indirim direk oran indirimi şeklinde uygulanmayacak primlerini zamanında ödeyen ve prim borcu olmayan işverenlere bir destek şeklinde uygulanacak.
Yararlanmak için; Aylık prim ve hizmet belgesinin zamanında verilmesi, işverenin ayrıca kuruma ödenmemiş borcunun bulunmaması şartı var. Borcunu taksitlendirenler taksitlendirme bozulmadığı sürece yararlanmaya devam edebilecekler.
Bu madde de Kamu idareleri, emekliler ve yurt dışında çalışanlar hakkında uygulanmayacak, sigortasız işçi çalıştırdığı tespit edilenler hakkında ise 1 yıl süresince uygulanmayacak.
Ancak uygulamadaki eksiklerin giderilmesi için ÇSGB’ nın bu madde ile ilgili de bir yönetmelik çıkarması gerekiyor.
1 Ekim'den itibaren yürürlüğe girecek olan bu uygulamanın istihdam üzerindeki yüklerin biraz olsun azalması açısından son derece iyi bir uygulama olduğu kesin. Yaklaşık 780 YTL olan bir işçinin maliyeti 32 YTL kadar aşağıya düşecek. Ancak işsizliğe çare olması bakımından konuyu ele alırsak, maliyetin sadece 32 YTL aşağı düşmesinin, ek istihdama fayda sağlayacağını düşünmüyorum.
Bir de atlanmaması gereken önemli bir husus; bu desteklerden hepsinden aynı anda mükerrer olarak yararlanma imkânı yok. İşverenler tercihleri doğrultusunda desteklerden sadece birinden yararlanılabilecekler.
Sonuç
Geçenlerde bir işyerini ziyarete gittiğimde baktım hizmetli olarak çalışan personeli işten çıkartmışlar çayı da dışarıdaki çay ocağından söylüyorlar. Neden böyle yaptınız dediğimde ise; Ne yapalım maliyetleri düşürmek için elimizden geleni yapıyoruz dediler. Bu dönemde tüm işverenler ayakta kalmak için maliyetleri düşürmenin çabası içersindeler.
Bu istihdam paketine destek gözüyle baktığımızda mevcut işyerleri için az ya da çok birer destek olarak değerlendirebiliriz. Ancak İşsizliğe çare olması açısından bir faydası olacağını düşünmüyorum.
İşsizliği asıl önleyecek olan ekonominin düzelmesi ile birlikte üreticinin üretimden para kazanması, işyerlerinin kapanmaması, yeni ve mevcut işyerlerinin kapasite artışlarına gitmesidir.
SMMM Bülent FIÇICI
Kaynak:
